Blog

Otomobiller üzerinde “Yağ” denilince akıllara hemen motor yağı ondan sora da şanzıman yağı gelir. Motor yağını sizler için bu konumuzda detaylandırıp geniş bir şekilde ele aldık. Gelelim şanzıman yağı diğer bir ismiyle de vites kutusunun yağına… Peki, Nedir bu şanzıman yağı; ne işe yarar? Biterse ne olur ne sıklıkta ve nasıl kontrol edebilirim, nasıl değiştirebilirim, fiyatları çok mu yüksek? Gibi birbirinden farklı sorulara yanıt arıyorsanız cevaplar burada. Sizler için hazırladığımız bu yazıyı okumanızı tavsiye ederiz.

Şanzıman Yağı Nedir?

Şanzıman yağı vites kutusunun içinde gezinen bir yağ tipidir. Motor ürettiği gücü vites kutusuna aktarır. Vites kutusu motordan almış olduğunu gücü gerektiği kadarıyla diferansiyel ve şafta aktararak tekerlere hareketin iletilmesine yardımcı olur. Vites kutusunun içinde çok sayıda dişli bulunmaktadır. Bu dişliler devamlı çark şeklinde birbirlerine temas ederek dönerler. Bu sayede de otomobilimizin istediğimiz hızda devam etmesini sağlar. Ya da yavaşladığınızda stop etmeden gerektiği oranda dengeyi kurarak aracın ihtiyacı olan gücü dengelemesi gibi bir misyonu üstlenir. Rölantide aracınız çalışmazken bile eğer aracınız viteste ve debriyajdan ayağınızı çekerseniz aracınız hemen stop edecektir değil mi? Bütün bu dengeyi sağlayan parça vites kutusudur. Bu kadar dönen çarkla birlikte kritik bir misyon üstlenen şanzımanların kendisine zarar vermemesi, iç otomasyonunda kendisini koruyup uzun süre performansını devam ettirmesi beklenir. Bunu sağlayan en önemli yapı taşı da şanzıman yağlarıdır.

Şanzıman yağları, vites kutusu içinde dönen dişlilerin arasında süzülerek hem ısının oluşumunu dengeler hem de metal parçalar arasında oluşturmuş olduğu ince bir tabaka sayesinde de aşınmayı engeller. Bu kadar önemli bir yardımcı elementin eksilmesi de hiç kuşkusuz çok büyük sorunlar ortaya çıkarır. Peki, bu sorunlar nelerdir? Vites kutusunun yağı eksilirse neler olur?

Şanzıman yağı eksik olursa ne olur?

Önemli olan şu ki tamamen bitmemiş olsun. Şanzıman yağının eksikliği sonucunda bizlere verebileceği zarar eksildiği oranla doğru orantılı bir şekilde değişir. Bir binek araç ortalama olarak 3-4 Litre aralığında şanzıman yağı alır. Vites kutusunun herhangi bir yerinde bir kaçak var ve ortalama olarak 1 litre oranında eksilme söz konusuysa vites kutunuz bir şekilde bunu absorbe edebilir. Çünkü bu oran şanzıman için tolere edilemeyecek bir değer değil. İçinde yine de su vardır. Vites kutusu içinde benzer cümleleri kullanabiliriz. Kısa azalmalar sizlere ciddi bir zarar olarak yansımayacaktır. Bu azaltma da belirttiğimiz gibi en fazla 1 litreye tekabül eder. Fakat oranın giderek yükselmesi sizleri oldukça yüksek rakamlara, geri dönülmez yollara doğru aktarır.

Şanzıman yağının direnci motor yağına nazaran çok daha yüksektir. Bunun ana nedenini motor yağı gibi yanma olayı ile karşı karşıya kalması olarak adlandırılabiliniz. Hiç şüphe yok ki vites kutusunun içindeki dişlilerin devamlı hareket halinde oluşu ve dönmesinin etkisiyle bir ısıya maruz kalırlar. Fakat oluşan bu ısı motorun yanma odalarında gerçekleşen yanma sonucunda oluşan yüksek ısının çok daha düşük oranlarındadır. Peki ya azalmayı fark edemezsek ve içindeki yağ tamamen biterse? Şimdi bu konuya yanıt verelim.

Şanzıman yağı bittiği nasıl anlaşılır?  

Çok önemli, ihmal edilmemesi gereken bir şey olduğu için devamlı teyakkuzda olmalısınız. Şanzıman yağının oranı kontrol edip bittiğini anlayıp anlamamak manuel araçlar için ne yazık ki teknik olarak mümkün değildir. Yani, içinde motor yağında olduğu gibi çubuğu çekerek seviyesini kontrol edebileceğimiz bir alan bulunmuyor. Ya da gösterge panelinde yağ seviyesi azaldığı için gösterdiği bir uyarı yok. İçerisindeki yağ seviyesinin azaldığına dair birtakım emareler gösterebilir. Bu sayacağımız maddelere özellikle dikkat etmeniz gereklidir.

Vites geçişleriniz zorlanabilir: Aracını en iyi kişi kendisi bilir derler. Devamlı kullandığınız vites te herhangi bir zorlanma, geçerken ses çıkarma ya da takılma gibi emarelerle karşılaşırsanız hiç vakit kaybetmeden profesyonel bir yardım alın.

Gözünüz aracınızda olsun: Vites kutusunun içinde dolanan yağ hiçbir zaman kendi kendine bitmez. Belki özelliği azalabilir fakat seviye bazında büyük bir eksilme olmayacaktır. İçindeki yağ tek bir şartla kendi kendine bitecektir: O da yağ kaçağı. Herhangi bir yerde oluşan bir arıza sonucunda yağ kaçağı oluşmuşsa mutlaka yere kısmen de olsa yağ damlatacaktır. Bu nedenle gözünüz aracınızda olsun. Özellikle uzun süre park edip aracınızı kullanmak için tekrar yanına giderken aracın altını uzaktan dikkatlice gözlemleyin. Yağ kaçağı gibi olumsuz bir sonuçla karşılaşırsanız anında aracınıza müdahale ettirmenizi tavsiye ederiz.

Otomatik araçlar da ise konu biraz daha farklı. Günümüz artan teknolojisi ve bu önemli detayın ihmali sonucu bazı otomotiv üreticileri araçlarına vites kutusu yağı kontrol çubuğu koydu. Mevcut çubuk bazı araçlar da otomatik vites kutusu olması koşuluyla mevcut.

Otomatik araçlarda konumlandırılmış olan şanzıman yağ çubuğu ayrıştırılmak için genelde kırmızı renkte olurlar. Küçük bir dip not olarak ta hatırlatalım ki motor yağ çubukları da büyük oranda sarı, küçük bir oranda da beyaz olur. Yağ çubuğunun konumu aracın kullanım

kitapçığından temin edebilirsiniz. Eğer kullanım kitabına erişemiyorsanız yine bir genelleme yaparak size yerlerini tarif edelim.

• Eğer aracınız arkadan çekişliyse yeri muhtemelen aracınızın motorunun hemen arka kısmında bir yerlerde bulunur.
• Aracınız önden çekişli ise aracın altına eğilmeniz gerekebilir. Bulunduğu yer genellikle vites kutusunun sol tarafında yani sürücü kokpitine bakan tarafta bulunmaktadır.

Bu gibi sorunlarla karşılaşmamak, başınıza çok daha büyükler açmamak için vites kutusunun yağını düzenli olarak değiştirmeniz gereklidir.